Tổng thống Donald Trump vừa ký một sắc lệnh hành pháp quan trọng đẩy mạnh nghiên cứu AI (trí tuệ nhân tạo) sử dụng dữ liệu của chính phủ
- Genesis Mission
- Trump ra lệnh khởi động chương trình mang tên “Genesis Mission”.
- Mục tiêu là xây dựng một nền tảng thực nghiệm AI (“AI experimentation platform”) tích hợp:
- siêu máy tính từ các phòng thí nghiệm quốc gia (national laboratories)
- kho dữ liệu khoa học khổng lồ của chính phủ liên bang.
- Nền tảng này sẽ tạo ra các “foundation models khoa học” (mô hình AI nền tảng) và hỗ trợ các phòng thí nghiệm robot để tự động thiết kế thí nghiệm.
- Phối hợp liên ngành
- Bộ Năng lượng (Department of Energy, DOE) được chỉ định lãnh đạo việc xây dựng nền tảng này.
- Có sự hợp tác giữa: chính phủ (national labs), doanh nghiệp tư nhân, và các trường đại học.
- Một số lĩnh vực ưu tiên được nêu trong sắc lệnh: công nghệ sinh học (biotech), năng lượng hạt nhân (fusion, fission), điện tử lượng tử, vi mạch (semiconductor), vật liệu quan trọng…
- Tốc độ phát triển khoa học
- Theo chính quyền, AI sẽ giúp “rút ngắn thời gian khám phá khoa học”: các thí nghiệm, mô phỏng có thể từ năm → ngày hoặc giờ.
- Ví dụ ứng dụng: mô hình cấu trúc protein, mô phỏng plasma, các thiết kế thí nghiệm tự động…
- Bảo vệ an ninh và dữ liệu nhạy cảm
- Sắc lệnh có đề cập đến việc bảo vệ dữ liệu nhạy cảm (như thông tin an ninh quốc gia).
- Dữ liệu công khai sẽ được dùng rộng rãi cho nghiên cứu, nhưng dữ liệu có bảo mật cao sẽ được kiểm soát nghiêm ngặt hơn.
- Vai trò của Văn phòng Chính sách Khoa học & Công nghệ (OSTP)
- Trợ lý Tổng thống về Khoa học & Công nghệ (APST) được giao phối hợp các bên (chính phủ, học thuật, tư nhân) để thực hiện Genesis Mission.
- Ngoài ra, một cố vấn đặc biệt về AI & Tiền mã hóa (Crypto) cũng được đề cập trong sắc lệnh.
Ý nghĩa & Tác động
- Đây là một bước mạnh mẽ để tận dụng dữ liệu công cộng: Thay vì để dữ liệu phân tán, chính phủ tập trung chúng để phục vụ nghiên cứu AI, giúp tăng năng lực đổi mới khoa học.
- Có thể giúp Mỹ dẫn đầu trong cuộc đua AI toàn cầu: Kết hợp dữ liệu lớn + siêu máy tính + chuyên gia = tiềm năng lớn để đạt các đột phá khoa học.
- Nhưng cũng có những rủi ro: Việc dùng dữ liệu nhạy cảm, đặc biệt là dữ liệu liên quan an ninh, đòi hỏi kiểm soát chặt chẽ để tránh rò rỉ hoặc sử dụng sai mục đích.
- Cơ chế hợp tác tư nhân – công sẽ là chìa khóa: Nếu doanh nghiệp lớn (như Nvidia, Dell …) tham gia sâu, tiềm năng rất lớn, nhưng cũng cần quản lý quyền sở hữu, bản quyền, bảo mật dữ liệu.
